Hans Selye urodził się 26 stycznia 1907 roku w Wiedniu, na terenie ówczesnych Austro-Węgier. Jego ojciec był węgierskim lekarzem wojskowym, a matka pochodziła z Austrii. Szkołę średnią ukończył w Komarnie na Słowacji, a w 1924 roku został studentem medycyny w Pradze, gdzie zdobył tytuł doktora nauk medycznych, ze specjalizacją choroby wewnętrzne. Przez pewien czas uczył się także w Paryżu i w Rzymie.
Inny słynny Węgier jest wynalazcą długopisu!
A jeszcze inny Węgier zapoczątkował współczesną fotografię!
10 faktów na temat kostki Rubika
A jeszcze inny Węgier zapoczątkował współczesną fotografię!
10 faktów na temat kostki Rubika
W 1932 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Kanady. Był wykładowcą w Instytucie Chirurgii i Medycyny Doświadczalnej na Uniwersytecie w Montrealu, gdzie później założył Międzynarodowy Instytut Badań nad Stresem.
 |
| Hans Selye w gabinecie |
Na początku lat 30-tych zaczął interesować się stresem (choć na dobrą sprawę pojęcie stresu jeszcze wówczas nie istniało). Już w początkowych latach studiów w Pradze zauważył, że u wszystkich pacjentów, których spotykał, występował jeden wspólny „podstawowy objaw chorobowy” (węg: általános betegségszindróma). Postanowił rozpocząć przeprowadzanie eksperymentów na szczurach, np.: sprawdzając jak reagują na ciepło i zimno, promieniowanie, czy też wstrzykując do ich organizmów różne substancje, takie jak wyciągi z gruczołów dokrewnych.
 | |||
| Hans Selye przeprowadza eksperyment na szczurze |
Badania lekarza przeprowadzane były dosyć nieudolnie, lecz - ze względu na zdobyte doświadczenie i wrodzoną przenikliwość - nie uznawał on ich za nieudane i przewidywał, do jakich wniosków go doprowadzą. Pomimo tego, że zwierzęta mu uciekały i upadały, a następnie trzeba było gonić je po całym laboratoriom, eksperyment jasno wykazał, że nastąpiły zmiany w ich organizmach. Okazało się, że zarówno szczury, którym wstrzykiwane były hormony i które poddawane były działaniu niekorzystnych warunków, jak i te z grupy placebo (którym wstrzykiwano jedynie sól fizjologiczną) nabawiły się wrzodów żołądka, przerostu nadnerczy i zaburzeń w działaniu układu odpornościowego.
Hans Selye doszedł do wniosku, że szczury nie reagowały na wstrzykiwane im substancje, lecz na nieudolność w posługiwaniu się strzykawką. Zmiany w organizmach zwierząt (które we wszystkich przypadkach, niezależnie od substancji były takie same) spowodowane były działaniem wytwarzanych przez nie hormonów walki - adrenaliną (to właśnie ona doprowadziła do przerostu nadnerczy) i kortyzolem, czyli hormonem stresu. Zestresowane i napompowane hormonami szczury były trudnym przeciwnikiem lekarza. Uciekały mu i gryzły go w ręce, lecz doprowadziły do bardzo istotnej konkluzji - szereg reakcji biochemicznych, które mają miejsce podczas niekorzystnych sytuacji, w których nastawieniem są przetrwanie i walka, prowadzi do zmian, a w dłuższej perspektywie do zaburzeń w funkcjonowaniu całego organizmu. Warto tutaj odnotować, że Selye wielokrotnie zastanawiał się nad przerywaniem eksperymentów, gdyż obserwowanie trudów zwierząt nie sprawiało mu przyjemności.
 |
| Hans Selye tłumaczy wyniki badań |
Użycie słowa "stres" w odniesieniu do opisywanych objawów nie było najlepszym wyborem, gdyż używane było już od 1658 roku w odniesieniu do Prawa Hooke'a, stanowiącego o mechanicznych właściwościach materiałów, oraz ich zdolności do naprężeń i odkształceń. Zanim jednak zdołano naprawić błąd, słowo stres zaczęło przyjmować się w kolejnych językach na całym świecie. Co ciekawe, np: w języku chińskim, słowo "stres" złożone jest z dwóch znaków, oznaczających odpowiednio niebezpieczeństwo, oraz szansa.
Początkowo stres był specjalistycznym wyrażeniem, które oznaczało jedynie „odpowiedź organizmu na bodźce”, lecz na skutek dalszych badań, pojecie to zmieniło nieco swoje znaczenie. W dzisiejszych czasach pojęcie stresu zakłada istnienie długotrwałego napięcia, lub ciągłego niepokoju. Najczęściej stres jest reakcją zwrotną ze strony organizmu na jeden lub więcej bodźców, które trwają przez dłuższy czas. W wielu badaniach dowiedziono, że długotrwały stres jest dla organizmu bardzo szkodliwy i może spowodować pogorszenie stanu zdrowia, a także znacznie zmniejsza skuteczność działania układu odpornościowego i spowalnia procesy regeneracyjne oraz naprawcze organizmu.
 | ||
| Hans Selye pali fajkę |
Selye doszedł również do wniosku, że wzmacniając własne zdolności do walki ze stresem, można łatwiej pokonywać choroby. Jednym ze sposobów na uniknięcie stresu była u niego aktywność fizyczna. Codziennie wstawał o 5 rano, przepływał kilka długości basenu, a następnie jechał rowerem do oddalonego o około 10 kilometrów miejsca pracy. Był bardzo szanowanym i naukowcem i badaczem, autorem 40 książek i ponad 1700 artykułów z dziedziny medycyny, znał kilkanaście języków obcych. Wielokrotnie nagradzano go rozmaitymi nagrodami i wyróżnieniami, a aż 10-krotnie nominowano do Nagrody Nobla. Pod wpływem jego prac, znani profesorowie podejmowali badania nad stresem. Dostał również posadę w Ministerstwie Zdrowia, gdzie odgrywał dosyć znaczącą rolę. Bardzo często odnosił się do swojego pochodzenia, nie zapominając o tym, że jest Węgrem. Często udzielał wywiadów i pojawiał się w programach telewizyjnych.
Zmarł w Montrealu 16 października 1982 roku.
Źródła/References:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz