12 grudnia 2017

Boże Narodzenie na Węgrzech! Jak wyglądają węgierskie święta?

W dzisiejszym wpisie na temat Bożego Narodzenia i tego, jak obchodzi się je na Węgrzech. Zapraszam do lektury i od razu zachęcam do zapoznania się z krótkim wpisem na temat Bożego Narodzenia w Japonii.

Święta Węgry
https://i.szalas.hu/

Na wsi


Na wsi szczególne znaczenie miał, obchodzony 13 grudnia, Dzień św. Łucji. Tego dnia zasiewano nasiona pszenicy, mając przy tym nadzieję, że do 24 grudnia zaczną kiełkować. Jeżeli tak się stało, oznaczało to urodzaj. Panny, które szukały męża, zapisywały tego dnia na karteczkach imiona mężczyzn i codziennie paliły po jednej, ostatniego dnia odczytując z ostatniej kartki imię przyszłego męża.

Okres Adwentu również miał swoje tradycje – przygotowywano wieniec adwentowy, którego cechą charakterystyczną były cztery świece, zapalane każdej niedzieli. Czas do świąt symbolizowały wówczas nazwy, jakie nadawano kolejnym postępującym po sobie tygodniom grudnia. Pierwszy był papierowy, drugi brązowy, trzeci – srebrny, a ostatni przed Wigilią – złoty.

Węgry Boże Narodzenie
http://baratno.com
Również stół wigilijny był przyozdabiany inaczej niż dzisiaj – na wsiach pod obrusem znajdowano nie tylko sianko, ale także nóż i grzebień, dzięki którym – jak wierzono – odpędzano złe duchy. Zjawy nie zjawiały się także wtedy, kiedy na stole położono końską uprzęż, zboże albo gwoździe i młotek (symbole zmartwychwstania Jezusa).

Znaczenie miały także potrawy – miód był symbolem osłody życia, jabłko symbolem miłości, czosnek oznaczał zdrowie, a mak – bogactwo.

Święta Węgry
http://opskk.mezobereny.hu/
Dzisiaj wiele z tych tradycji jest w zaniku, lecz nie oznacza to wcale, że całkowicie o nich zapomniano. Folklor jest w węgierskiej kulturze wciąż żywy, o czym wielokrotnie wspominałem, chętnych odsyłam na przykład do artykułu o węgierskich domach tańca

Święta dzisiaj

 

Zanik tradycji tłumaczymy sobie brakiem czasu, lecz moim zdaniem jest to tylko próba usprawiedliwienia się przed sobą. Czasy się zmieniają, więc nic złego w tym, że zmieniają się tradycje, lecz warto zauważyć, że coraz więcej czasu spędza się np. na zakupach, często kupując przedmioty kompletnie niepotrzebne, zamiast spędzić ten czas z rodziną. Na Węgrzech bardzo dużą popularnością cieszą się jarmarki świąteczne (węg. karácsonyi vásár), na których można kupić drewniane figurki, ozdoby świąteczne i skosztować węgierskich dań. Tutaj prym wiodą różnego rodzaju mięsa (najpopularniejsza jest wieprzowina), ale też różnego rodzaju kiełbaski, kapusta itp. Obowiązkowym elementem każdego świątecznego jarmarku jest oczywiście grzane wino (forralt bor). Jest ono przyprawione przyprawami kojarzącymi się ze świętami - pomarańczą, cynamonem i goździkami. Na jarmarkach spotyka się także poncz (puncs).

Węgry Boże Narodzenie
http://static.panoramio.com
W tym okresie niektóre osoby wybierają się także do kina albo teatru. Grudzień i perspektywa zbliżających się Świąt bardzo zachęcają do wydawania pieniędzy i oddawaniu się przyjemnościom, co doskonale rozumieją specjaliści od marketingu (kolejne Gwiezdne Wojny mają premierę w grudniu).

Węgrzy – podobnie jak Polacy – obdarowują się prezentami. Węgierskie dzieci wierzą, że prezenty przynosi im nie Święty Mikołaj, a Jezusek. A co można znaleźć pod choinką? Z moich doświadczeń wynika, że popularnymi prezentami są ubrania, książki, kosmetyki i alkohole (np. dobre wina). Czasami pod choinką można znaleźć np. karnet na siłownię, albo wykupiony kurs fotografowania. Nie ma szczególnych zasad, najważniejsze jest to, aby osoba obdarowana była szczęśliwa z podarunku. Prezenty rozpakowuje się po wieczerzy wigilijnej, a zadanie rozdania prezentów spoczywa na najmłodszych członkach rodziny.

Święta Węgry
http://www.szalamibolt.hu
Wiem, że wino to jeden z tych produktów, który zawsze się przywozi z Węgier, więc jeżeli chcecie podarować bliskim węgierskie wino i nie wiecie, które wybrać, koniecznie zapoznajcie się z wpisem: 5 węgierskich win do 100 zł na święta.

Wieczerza wigilijna

 

Na Węgrzech Wigilię spędza się w gronie rodzinnym, dekorując choinkę i kończąc przygotowywanie świątecznych potraw.  W kościołach odbywają się inscenizacje przedstawiające narodziny Jezusa (jasełka). Na takie przedstawienie (Betlehem) można zabrać dziecko, bo forma jest przyjemna w odbiorze i odpowiednia dla młodego widza.  

Węgierski stół wigilijny różni się trochę od polskiego. Węgrzy nie kładą pod obrus sianka, zamiast tego zawsze znajdzie się miejsce dla soczewicy, która ważna jest nie tylko w Boże Narodzenie, ale w całym okresie świąteczno-noworocznym – w węgierskiej kulturze symbolizuje ona dobrobyt i dostatek. Uznaniem cieszą się także czosnek, miód, orzechy i jabłka, którym przypisuje się rozmaite właściwości. 

Węgrzy nie dzielą się opłatkiem (bo opłatek jest chyba tylko w Polsce, podobno też w niektórych miejscach na Litwie). Zamiast opłatka, Węgrzy używają jabłka, które symbolizuje miłość i jedność w rodzinie. Również węgierski stół obfituje w tradycyjne dania, a niektóre z nich są niemal obowiązkowe. W Polsce jemy barszcz, lub zupę grzybową (w niektórych rejonach Polski może to być rosół), a na Węgrzech jest to zupa rybna z papryką (węg. halászlé). Powracając do Polski (bo wiem, że tego bloga czytają także Węgrzy), to nie takie proste, bo jak czytam, w Warszawie uszka w barszczu pływają, a w Krakowie podawane są osobno, więc różnic jest sporo, wiele zależy od regionu. Na Węgrzech również jada się karpia, lecz z reguły jest on pieczony, nie smażony, popularne są gołąbki (węg. töltött kaposzta). Co ciekawe, bardzo popularne jest mięso, najczęściej nadziewane owocami (np. śliwkami) i grzane wino. Na wsiach wciąż jeszcze znajdziemy pieczonego prosiaka.

Węgry Boże Narodzenie
http://static.femina.hu/
Wigilijny deser stanowi strucla – z jabłkami, twarożkiem, orzechami, makiem, wiśniami. Węgrzy lubią także zserbó (ciasto z dżemem morelowym i zmielonymi orzechami). Podobnie jak w Polsce, także na Węgrzech popularny jest piernik. 25. i 26. grudnia każda mężatka powinna poczęstować odwiedzanych członków rodziny własnoręcznie przygotowaną struclą lub makowcem. 

Święta Węgry
http://static.femina.hu
Po wspólnej kolacji Węgrzy niekiedy śpiewają kolędy i piosenki świąteczne, np. "Mennyből az angyal i idą na pasterkę (która, tak jak w Polsce, odbywa się o północy). W pierwszym i drugim dniu świąt, Węgrzy spotykają się w większym gronie, najczęściej spędzając ten czas z krewnymi.

Choinka na Węgrzech


Zwyczaj ozdabiania choinki rozpowszechnił się w Europie za sprawą Niemiec, w których pierwsze wzmianki mówią już o końcu XV wieku, przy czym warto zauważyć, że choinka początkowo zarezerwowana była tylko dla arystokracji. Jeżeli chodzi o Węgry, to pierwsza choinka pojawiła się prawdopodobnie w 1824 roku w mieście Aszód lub Martonvásár, a tradycję tę zapoczątkowała Brunszvik Teréz, która zasłynęła z tego, że zakładała pierwsze na Węgrzech przedszkola.

Węgierska choinka przyozdobiona jest często szaloncukor (pralinki nadziewane najczęściej galaretką, ale także masą orzechową, wanilinową, marcepanem).

Sylwester i Nowy Rok

 

Węgrzy witają Nowy Rok bardzo hucznie, bawiąc się w gronie rodziny lub ze znajomymi. Jednym ze specjałów sylwestrowego stołu są parówki! W Internecie jest mnóstwo przepisów na "sylwestrowe parówki" (parówki to po węgiersku virsli) – są parówki gotowane, smażone, zawijane w cieście lub bekonie, formowane na kształt serca. Są nawet zupy parówkowe, parówkowe ciasta, parówki nadziewane i parówkowe sałatki (najbardziej urzekła mnie "sałatka" składająca się z parówek, makaronu i sosu majonezowo-jogurtowego). Są nadziewane parówkami rogale, parówki przebite spaghetti, parówkowy barszcz, parówkowe muffinki, parówki w panierce, parówki z serem i parówkowa pizza. Urzekły mnie także: parówkowa wycieraczka(!) i szynkowy tunel z parówką(!). Kupuje się raczej parówki wieprzowe, a unika drobiowych.

Sylwester Węgry parówki
https://www.nlcafe.hu


Sylwestra spędza się najczęściej w domu lub restauracji, a o północy podziwia pokaz fajerwerków i śpiewa się hymn! 1. stycznia Węgrzy jedzą zupę z soczewicy, oraz dania obfitujące w wieprzowinę (świnia gromadzi dobrobyt), unikając raczej drobiu, który wróży niedostatek (kura rozdrapuje bogactwo). Tego dnia Węgrzy starają się odpoczywać i nie wydawać pieniędzy, gryż wierzą, że wszystko to, co będą robić w pierwszym dniu nowego roku, będzie się powtarzało w kolejnych dniach. W okresie sylwestrowo-noworocznym niektórzy nie jedzą ryb, gdyż – według tradycji – z wodą odpływa szczęście. Nie obowiązuje to w Budapeszcie i Szegedzie, gdyż są to miasta rzeczne i mieszkańcy tych miast twierdzą, że jedzenie ryb sprzyja szczęściu.

Jeżeli spotkacie się wówczas z czymś takim, jak BÚÉK, to jest to  nic innego, jak skrócona forma życzeń noworocznych: Szczęśliwego Nowego Roku! (węg. Boldog új évet kívánok!).

To już wszystko, co znalazłem i co przyszło mi do głowy! Jeżeli macie spostrzeżenia, lub Boże Narodzenie spędza się u Was inaczej, niż to napisałem, zapraszam do dyskusji.

Źródła/References:

05 grudnia 2017

Wypadek w elektrowni atomowej na Węgrzech [2003]

Niedawno wspominałem o wizycie Władimira Putina na Węgrzech. Prezydent Rosji pojawił się tam z okazji rozpoczęcia XXXI Mistrzostw Świata w Judo.

Przy okazji czytania o rozbudowie elektrowni jądrowej, natrafiłem na ciekawy opis incydentu, do którego doszło kilkanaście lat temu. Uprzedzam - opis jest momentami dość techniczny i nie każdego zafascynuje. Skoro jednak zebrałem materiał, to postanowiłem napisać kilka słów.

http://amal.net

Elektrownia atomowa

 

Budowa elektrowni Paks rozpoczęła się 1 sierpnia 1974, a do sieci włączono ją 28 grudnia 1982. Jej eksploatacja zakończy się prawdopodobnie około 2036 roku. Celem zapewnienia sobie bezpieczeństwa energetycznego, operator elektrowni co jakiś czas przeprowadza stosowne modyfikacje, tak aby przedłużać możliwość dalszego eksploatowania bloków, lecz wyłączenie ich z użytku jest jedynie kwestią czasu. Żadne urządzenie nie może działać w nieskończoność, a w przypadku tak istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa instalacji, ostrożność jest priorytetem.

http://kep.cdn.indexvas.hu
Warto przy tym nadmienić, że już w latach 90-tych niektóre rozwiązania techniczne elektrowni (zwłaszcza rozwiązania dotyczące bezpieczeństwa) zostały poddane ostrej krytyce. Sugerowano wówczas, że przestarzała radziecka technologia nie spełnia wymogów bezpieczeństwa i nakazano wdrożenie stosownych zmian. Wprowadzanie sugerowanego planu miało miejsce w latach 1996 - 2002. W tym czasie skupiono się na ogólnej poprawie niezawodności systemów bezpieczeństwa, zmniejszono obciążenie eksploatacyjne niektórych z zastosowanych elementów, a także postanowiono wdrożyć bardziej efektywny system szkolenia personelu i zarządzania incydentami i awariami. W kolejnych latach - po 2002 roku - skupiano się na zwiększaniu bezpieczeństwa reaktorów na wypadek poważnych awarii. Do 2014 roku wszystkie reaktory zostały wyposażone w m.in. w system umożliwiający zalewanie komory zbiornika reaktora z zewnątrz, a także zainstalowano pasywne "autokatalityczne rekombinatory wodoru" i wzmocniono konstrukcję basenu do przechowywania wypalonego paliwa.

http://www.pecsma.hu/
Jako, że na Węgrzech zdarzają się niekiedy trzęsienia ziemi, elektrownia jest odporna na wstrząsy o magnitudzie 5 w skali MSK-64 (skala używana dawniej w Związku Radzieckim). Są to wstrząsy opisane jako "dość silne".

Incydent z 10 kwietnia 2003 roku


Mimo zastosowanych usprawnień, w elektrowni atomowej w Paks kilkakrotnie dochodziło do incydentów. Najpoważniejszym z nich był ten, do którego doszło w magazynie wypalonego paliwa bloku nr 2.  Sklasyfikowano go jako 3 (poważny) w skali INES. Miał miejsce 10 kwietnia 2003 roku.

http://24.p3k.hu

Stosowane w latach 90. XX wieku generatory pary używane w elektrowni w Paks borykały się z nawracającym problemem korozji dystrybutora wody zasilającej, gdyż wykonane zostały ze stali węglowej. Ich oczyszczanie doprowadziło po jakimś czasie do zanieczyszczenia zainstalowanych w reaktorach prętów paliwowych osadami magnetytu. 

W przypadku reaktora numer 2, zdecydowano się na instalację urządzenia, które oczyszczałoby pręty. Po ich oczyszczeniu, pompa zbiornika z zainstalowanym urządzeniem została uruchomiona, lecz jej wydajność w tym momencie była ponad 10-ktotnie niższa, niż podczas normalnej pracy. Poziom wody w zbiorniku podniósł się, a detektory odnotowały chwilowe wystąpienie radioaktywnego kryptonu-85. Pracownicy elektrowni zdecydowali się wówczas na otworzenie pokrywy zbiornika i poznanie przyczyn wzrostu radioaktywności. Spowodowało to wydostanie się ze zbiornika olbrzymiego pęcherza gazu i uwolnienie gazów szlachetnych o wysokiej radioaktywności, z którymi jednak bardzo szybko poradził sobie system wentylacji. Całkowite otworzenie zbiornika nie powiodło się, gdyż przymocowana do dźwigu stalowa lina uległa zerwaniu.

http://www.alstom.com

Do powietrza przedostały się na szczęście jedynie izotopy w postaci gazów szlachetnych, wykazujące teoretycznie niemal zerowe znaczenie biologiczne. W wyniku zdarzenia napromieniowaniu uległ jeden z pracowników elektrowni (ekspozycji została poddana jego twarz). Nie znalazłem jednak więcej informacji na temat jego stanu.

Późniejsze dochodzenie wykazało, że do wystąpienia zdarzenia przyczyniło się ponad 50 okoliczności. W czerwcu 2003 roku badaniem incydentu zajęła się Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej. W 2004 powstał międzynarodowy projekt zbadania incydentu, OECD–IAEA Paks Fuel Project, pod egidą MAEA i OECD, w którym udział wzięło 58 ekspertów z 34 organizacji z 16 krajów. W dniach 16-26 czerwca 2003 roku inspekcji elektrowni dokonali eksperci MAEA, wydając następnie listę rekomendacji mających przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa elektrowni.
  

28 listopada 2017

10 węgierskich filmów, które warto zobaczyć

Wielu z Was pyta mnie o warte polecenia książki, filmy, muzykę. Dlatego, specjalnie dla osób chcących dowiedzieć się więcej na temat węgierskiej kultury, przygotowałem listę 10 filmów, które warto poznać. Listę przygotowałem na bazie kilku stron internetowych, w zasadzie na każdej z nich przewijają się podobne tytuły. Podczas nauki na Węgrzech uczęszczałem też na zajęcia z filmoznawstwa (tam oglądaliśmy węgierskie filmy i dyskutowaliśmy na ich temat), większość z prezentowanych nam produkcji pojawia się na poniższej liście.

10. Valahol Európában (1948) 

 

"Gdzieś w Europie" - jest to dramat w reżyserii Gézy Radványi. Obrazuje następstwa drugiej wojny światowej, skupiając się na życiu bandy osieroconych dzieci w powojennej scenerii. Gang dzieci, z powodu trudnych warunków i otaczającego ich świata kradnie, oszukuje i dokonuje grabieży. Film porównywany był do włoskiego neorealizmu i stanowi jedno z ważniejszych dzieł węgierskiej kinematografii.

https://www.mafab.hu

9. Körhinta (1956)

 

"Karuzela" - jest to dramat w reżyserii Zoltána Fábri, oparty na opowiadaniu Kútban (W studni) autorstwa Imre Sarkadi i László Nádasy.  

István Pataki planuje opuścić spółdzielnię rolniczą, a swoją córkę Marit (w tej roli chyba najpopularniejsza węgierska aktorka wszech czasów, Mari Törőcsik) chce wydać za mąż za Sándora Farkasa - właściciela spółdzielni, aby zjednoczyć swoją ziemię. Lubi jednak Máté Bíró (Imre Soós), z którym spotkała się w spółdzielni, więc sprzeciwia się woli ojca.

Film znajduje się na wszystkich listach z najlepszymi węgierskimi filmami, m.in. na liście sporządzonej przez Węgierską Akademię Filmową.

amazonaws.com

8. A Pál utcai fiúk (1969)  


"Chłopcy z Placu Broni" - jest to kolejny film Zoltána Fábri. Obraz powstał w koprodukcji węgiersko-amerykańskiej, a wydarzenia w filmie  oparte są na powieści Ferenca Molnára.  

Dwie rywalizujące ze sobą grupy chłopców starają się przejąć kontrolę nad miejscem zabaw – tytułowym Placem Broni. Na ich tle wyróżnia się najmłodszy i najsłabszy z nich – Nemecsek. 
Jest on przy tym najodważniejszy i najbardziej honorowy, dlatego - kiedy w końcu dochodzi do decydującej bitwy pomiędzy obydwoma grupami, Nemecsek pomimo gorączki ucieka z domu i przyłącza się do broniących placu kolegów.


https://www.mafab.hu

7. Dögkeselyű (1982)


"Sęp" - film w reżyserii Ferenca Andrása. Taksówkarz Simon József, zostaje okradziony przez dwie dobrze ubrane staruszki. Złodziejki okazują się profesjonalistkami, lecz to nie przeszkadza taksówkarzowi w prowadzeniu własnego śledztwa. Film pełen akcji i pościgów, w których pomiędzy węgierskimi Ikarusami śmigają polskie Fiaty. W tej produkcji możemy ujrzeć Budapeszt we wczesnych latach 80-tych.

http://cdn.blog.hu

6. Moszkva tér (2001)


"Plac Moskwa" (nazwa pochodzi od Placu Moskiewskiego w Budapeszcie - tak na marginesie od kilku lat jest to Széll Kálmán tér). Akcja filmu rozgrywa się w 1989 roku, a jego fabuła opowiada o grupie licealistów, którzy chcieliby przestać myśleć o przeszłości i historii, a zamiast tego skupić się na tym, co powinni robić - na imprezowaniu i zakochiwaniu się.

https://pics.indavideo.hu

5. Üvegtigris (2001)

 

"Szklany tygrys". Film opowiada historię kilku niepomyślnych dni z życia sześciu przyjaciół. Lali to wielki fan Ameryki, który przy okazji jest właścicielem stoiska z kanapkami na poboczu drogi o nazwie Szklany Tygrys. Gaben kradnie samochody, Róka jest drobnym oszustem, Sanyi jest bezdomny, Csoki nie może przestać mówić o podróży do Ameryki, a Cingár, mimo sprzeciwów, gra na saksofonie. Gaben mówi o kupieniu starego Chevroleta Impala, prawdziwego amerykańskiego samochodu. Kiedy już go w końcu zdobywa, samochód zostaje zniszczony przez ciężarówkę. W końcu przyjaciele postanawiają obrabować bank, lecz i tutaj napotykają na wiele przeszkód.

http://www.moziplussz.hu/

4. Kontroll (2003)


"Kontrolerzy" - film został napisany i wyreżyserowany przez Nimroda Antala, a wystąpili w nim najbardziej rozpoznawalni węgierscy aktorzy, m.in. Sándor Csányi, Zoltán Mucsi, Eszter Balla i Csaba Pindroch. Film oparty jest na fabularyzowanej wersji systemu metra w Budapeszcie. "Kontroll" w języku węgierskim odnosi się do czynności kontrolerów sprawdzających bilety. Historia skupia się nie tylko na kontrolerach, lecz porusza temat związany z pojawieniem się w metrze mordercy. Czy jest nim jeden z głównych bohaterów filmu?
 
https://images-na.ssl-images-amazon.com

3. Sorstalanság (2005)


"Los utracony" - film oparty jest na nagrodzonej nagrodą Nobla powieści Imre Kertésza. Z budżetem około 2,5 miliarda forintów stał się wówczas najdroższym węgierskim filmem. Jest to opowieść młodego chłopca, pochodzącego z Budapesztu Żyda, który spędził rok w niemieckich obozach koncentracyjnych: Oświęcimiu i Buchenwaldzie. Pozbawiona patosu relacja piętnastolatka, który z naiwnością stara się przystosować do rzeczywistości, w której nie powinien znaleźć się nikt. Zwłaszcza piętnastolatek. 
 
http://www.filmkultura.hu

2. Szabadság, szerelem (2006)


"Wolność i miłość". Obraz opowiada o wydarzeniach z rewolucji w 1956 roku, do której doszło w Budapeszcie na skutek wydarzeń w Poznaniu. Film przedstawia wydarzenia poprzez losy węgierskiej drużyny piłki wodnej, rywalizującej wówczas na olimpiadzie w Melbourne. Tytuł został zaczerpnięty z utworu jednego z najważniejszych węgierskich poetów, Sándora Petőfiego:

Wolność, miłość - przysięgnę
Jednako mi niezbędne.
Ja za miłość jestem gotów
Oddać żywot.
Ja za wolność jestem gotów
Oddać miłość.
 
(w tłumaczeniu Anny Kamieńskiej)
 
Szabadság, szerelem!
E kettő kell nekem.
Szerelmemért föláldozom
Az életet,
Szabadságért föláldozom
Szerelmemet.

https://www.hirmagazin.eu

1. Kaméleon (2008)

 

Film komediowy w reżyserii Krisztiny Gody. Gábor Farkas jest profesjonalnym doradcą małżeńskim. Wchodząc w posiadanie danych na temat swoich klientów, przystojny mężczyzna postanawia zacząć uwodzić kobiety i okradać je z ich oszczędności. Pewnego razu natrafia na kobietę, która rozumie jego intencje i staje się jego przeciwniczką. 

http://cdn.blog.hu

Źródła/references:
http://www.imdb.com
http://www.filmweb.pl
https://www.mafab.hu/article/top-100-magyar-film-3025
http://hu.ign.com/top-film/27541/feature/top-10-a-xxi-szazad-legjobb-magyar-filmjei

21 listopada 2017

Kilka rzeczy, które nie podoba mi się w Budapeszcie

Budapeszt to miasto wielu kontrastów. Z jednej strony to piękne zabytki, kursy statkiem po Dunaju, romantyczne zachody słońca i kolacje przy świecach w restauracjach z cygańską muzyką i dobrym winem, a z drugiej strony to rozpadające się budynki, nieremontowane od dziesięcioleci stacje kolejowe i linie metra, bezdomność, walające się po ulicach śmieci. Dzisiaj piszę o tym, co mi się naprawdę nie podoba w Budapeszcie.

Budapeszt co mi się nie podoba

Zaśmiecone ulice jedna z tych rzeczy, których nie da się nie zauważyć. Po przyjeździe z wielu innych państw w Europie możemy przeżyć szok... powiem szczerze, że nawet polskie miasta są wyjątkowo czyste w porównaniu do Budapesztu. Na ulicach stolicy Węgier na ogół są porozrzucane śmieci: papierki, opakowania, gazety itp. W niektórych krajach (chyba także w Polsce) panuje taki trend, że na wykonywanie różnych prac ogłasza się przetarg, gdzie głównym kryterium (powiedzmy 90%) jest cena. Coś mi się wydaje, że na Węgrzech jest tak samo, bo ulice Budapesztu stale są zaśmiecone. Nie wszystkie, ale centrum miasta chyba nigdy nie widziałem czystego.

http://www.skoczow.pl/

Bezdomność kiedy po raz pierwszy zawitałem do Budapesztu to chyba najbardziej bezdomność rzuciła mi się w oczy i zaskoczyła. Wydaje mi się, że teraz sytuacja jest trochę lepsza, lecz wciąż ilość ludzi śpiących w przejściach podziemnych jest dla mnie szokująca. Można to dostrzec nawet w centrum miasta, np. pod Blaha Lujza Tér. Podobnie bywa na wielu innych stacjach metra, np. na Kálvin Tér, Ferenciek Tere, Újpest Központ, Nyutagi Pályaudvár, Corvin-negyed. Jak się przechodzi koło takiego obozowiska to wrażenia nie są przyjemne. Koczujący bezdomni wyposażeni są często w materace, koce, śpiwory, torby wypełnione ubraniami i rzecz jasna, butelki z alkoholem. Mają także w zwyczaju wdawać się w kłótnie, bójki, rzucać niewybredne uwagi w kierunku zwykłych ludzi.

5 rzeczy, które zupełnie mnie NIE zaskoczyło na Węgrzech

Bezdomni Węgrzy
http://napidoktor.hu Ilość bezdomnych na Węgrzech.

Dzielnice wykluczenia o tym, że część ósmej dzielnicy Budapesztu może być niebezpieczna, już pisałem. Jednak jak się temu przyjrzeć pod innym kątem, to widać, że czasami możliwość wydostania się z pogrążonego w biedzie środowiska jest prawie niemożliwa. W Europie zachodniej coraz częściej podejmuje się o decyzje o tym, żeby ludzi, którzy mogą stanowić potencjalne źródło problemów, rozlokowywać w różnych miejscach miasta. Dzięki temu dzieci takich ludzi wychowują się w normalnym środowisku. Na Węgrzech też starają się rozwiązać ten problem i powstają programy, które mają pomagać np. w zdobywaniu wykształcenia, ale nie wiem, czy kiedyś przyniesie to tak dużą poprawę, żeby można było powiedzieć, że teraz już wszystko jest w porządku.

Dziwne jedzenie z Węgier

Budapeszt co mi się nie podoba
http://www.mfor.hu/

Jakość i stan infrastruktury czasem mam wrażenie, że niektóre budynki rozpadają się na moich oczach - odpada z nich tynk, widoczne są rysy, pęknięcia, z wielu miejsc odłazi farba. Stan i wystrój dworców kolejowych, wielu stacji metra to lata 70-te. Czasami ma się też wrażenie, że od tych lat 70-tych nikt tam nawet porządnie nie posprzątał. Stojące na chodnikach budki telefoniczne należałoby wywieźć na złom, jednak te dalej stoją, pomimo tego, że znajdujące się w nich telefony i tak od dawna nie działają. Nieraz jak się koło takiej budki przechodzi, to w nozdrza uderza potworny odór, którego pozwolę sobie nie opisać. Tutaj znalazłem świetne zdjęcia Déli Pu na przestrzeni lat. 

Budapeszt dworzec
https://4cdn.hu/ 1980r. Czy od tego czasu cokolwiek się tu zmieniło?

Jakość usług telekomunikacyjnych przez ostatni rok mieszkania w Budapeszcie, miałem możliwość podłączenia łącza internetowego u tylko jednego operatora. Firma ta oferowała w mojej dzielnicy prędkości rzędu 2, 4, 8 Megabitów na sekundę. Cena za te 8 Megabitów wynosiła około 50zł miesięcznie. Najbardziej żenującym doświadczeniem związanym z tą firmą telekomunikacyjną była chyba procedura przyłączenia do sieci. Według zawartej umowy, pracownik firmy miał się pojawić w ciągu 14 dni od daty złożenia podpisu. W ciągu 14 dni nikt się ze mną nawet nie skontaktował. 14. dnia to ja zadzwoniłem. Niezbyt sympatyczny pracownik spytał mnie, ile mają dni na przyłączenie. Kiedy odpowiedziałem, że 14, to powiedział, że w takim razie wszystko jest w porządku i nie powinienem nikomu zawracać głowy telefonami! Oczywiście i tego dnia nikt nie przyszedł. A kiedy po kilku dniach zjawił się monter i zapytałem go, czy jest możliwość podłączenia szybszego internetu, odrzekł, że owszem, ale majd. To magiczne słowo oznacza w języku węgierskim tyle, co: później, potem... a często po prostu "kiedyś tam w przyszłości".

Internet Budapeszt
https://cont7.naekranie.pl

Źródła/References:
http://napidoktor.hu/napi-hirek/magyarsag-hajlektalansag/

14 listopada 2017

5 rzeczy, które zupełnie mnie NIE zaskoczyło na Węgrzech

Wiele jest wpisów na temat "co mnie najbardziej zaskoczyło w..." i rzecz jasna, ja też takie pisałem. Dzisiaj możecie jednak przeczytać o tym, co mnie zupełnie nie zaskoczyło na Węgrzech. Zapraszam. 

Pogoda - spojrzałem kiedyś na mapę i pomyślałem, że Węgry muszą być cieplejsze, niż Polska i się nie pomyliłem. Węgierskie lata to koszmar, są naprawdę gorące! Dlatego wielu Węgrów ma w domach klimatyzację (w Japonii chyba 100% ludzi ją ma), a w Polsce klimatyzacja nie jest tak popularna. Kilka lat temu podczas pobytu na Letnim Uniwersytecie, temperatura w Budapeszcie wzrosła do rekordowych 40 stopni Celsjusza! Latem temperatury na Węgrzech często przekraczają 35 stopni. Zimy nie są za to zbyt zimne i - jak wynika z moich obserwacji - temperatura znacznie rzadziej, niż w Polsce spada poniżej zera, a także rzadziej pada śnieg. Kiedy jednak spadnie śnieg, moim zdaniem Węgrzy gorzej niż Polacy radzą sobie na drogach. Może to też dlatego, że na Węgrzech jest więcej terenów górzystych, niż w tej części Polski, z której ja pochodzę. Pogoda na Węgrzech może i mnie nie zaskoczyła, ale odważny ubiór prowadzących prognozę pogody, trochę tak.  

https://www.dehir.hu
Ikarus - od dziecka wiedziałem, że Ikarus to węgierski autobus, mało tego - chciałem kiedyś zostać kierowcą Ikarusa i wozić pasażerów. Moje marzenie się nie spełniło, natomiast, kiedy po raz pierwszy zawitałem do Budapesztu (rok 2011) moje oczy zaszły łzami. Nie wiem, czy to wzruszenie na widok tylu wspaniałych pojazdów, czy to na skutek zanieczyszczonego powietrza drażniącego moje oczy. Jedno jest pewne - poczułem, że to są właśnie Węgry. To właśnie ten kraj, w którym ktoś mądry wynalazł Ikarusa - autobus, który zmotoryzował Związek Radziecki. Teraz Ikarusów jest coraz mniej, ale wciąż się pojawiają. Podczas różnych remontów i zmian w ruchu wyjeżdżają na ulice Budapesztu.

https://farm3.static.flickr.com
Słonecznik - oglądając węgierski film Kontroll (Kontrolerzy) z 2003 roku, zauważyłem, że w tym filmie bohaterowie często jedzą słonecznika (węg. szotyi lub napraforgómag). Zawsze mają ze sobą torebeczki, najczęściej z niełuskanym słonecznikiem, i kiedy tylko siadają i zaczynają rozmowę, torebeczki szybko znajdują się w ich dłoniach i rozpoczyna się rytualne łuskanie i spożywanie. Chociaż niektórych to może zszokować, tak jest w rzeczywistości - Węgrzy uwielbiają słonecznika, a łupinki po nim można znaleźć dosłownie wszędzie: na chodniku, w Ikarusie, na ladzie w urzędzie pocztowym itd. Nie wiem, co takiego jest w tym słoneczniku, że Węgrzy cały czas go jedzą. Może łuskanie go ma wartość terapeutyczną i pomaga rozładować stres? Najpopularniejszy na Węgrzech jest słonecznik firmy mogyi, jest wiele wariantów: łuskany, solony, prażony itd. Najbardziej klasyczny jest jednak ten niełuskany.
 
https://www.deliveri.hu


Metro - również i tutaj jako źródło mojej wiedzy o tym ciekawym miejscu podam film Kontroll. Obserwując poczynania bohaterów, często spoglądałem też na stacje, starając się wychwycić detale, których nie miał zamiaru pokazać reżyser. Po zobaczeniu stacji i pociągów na żywo, poczułem się niemal jak bohaterowie tego filmu. Niektórzy idą o krok dalej i widziałem dyskusje na forach, w których internauci typowali, które stacje były lokacjami poszczególnych scen filmu. Metro w Budapeszcie przechodzi obecnie dużą modernizacje, bo po 41 latach nieprzerwanego funkcjonowania, zamknięta została (przynajmniej częściowo) 3. linia metra i teraz już nic nie będzie takie samo. Pozostanie chyba jedynie ten film i nadzieja, że wysłużone budapeszteńskie metro zostanie odnowione na czas i tak, jak trzeba.

Fot. własna
Dobre wina - na winach nie znam się zbyt dobrze, lecz z tego, co mówią mi moi dobrze obeznani koledzy (specjaliści od wina), jest bardzo wiele dobrych win z Węgier - tutaj najnowszy ranking najlepszych węgierskich win. Region winiarski, w którym produkuje się Tokaja, to najstarszy region winiarski świata, starszy nawet od osławionego Bordeaux! Ceny win węgierskich są na tyle przystępne, że Węgrzy piją bardzo dużo wina i lubują się także w napoju o nazwie fröccs, będącego winem z wodą sodową. O tym, że węgierskie wina są cenione na świecie, wiedziałem od dawna, jednak o tym, jak ważnym elementem węgierskiej tradycji jest winiarstwo, uzmysłowiłem sobie dopiero wtedy, kiedy wraz z wycieczką pojechaliśmy nad Balaton i odwiedziliśmy pobliskie Badacsony.

www.niewinnepodroze.pl
6 różnic dzielących Polaków i Węgrów
6 różnic dzielących Polaków i Węgrów cz. 2

Kiedy po raz pierwszy byłem na Węgrzech, te kilka rzeczy okazało się wyglądać i funkcjonować dokładnie tak, jak się tego spodziewałem. Byłem tylko zaskoczony, jak bliskie rzeczywistości jest to, co widzę.

Źródła/References:
https://arigatou-japonia.blogspot.jp/2017/07/pogoda-w-japonii.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ikarus
http://www.niewinnepodroze.pl/ranking-najlepszych-wegierskich-win-top-100-magyar-bor-2017

07 listopada 2017

Czy poznajesz tę twarz? "Dziwny pan ze Stocku" jest Węgrem! (Kim jest dziwny pan ze stocku?)

Kim jest dziwny pan ze Stocku
http://www.rmf.fm
Nazywa się Arató András, urodził się w Kőszeg, a obecnie mieszka w Budapeszcie. Przez całe życie był niczym niewyróżniającym się Węgrem. Do czasu, aż przeszedł na emeryturę i nadarzyła się okazja, aby zarobić trochę pieniędzy. Niedługo później - wbrew swojej woli - stał się jedną z najlepiej  rozpoznawalnych postaci internetowych forów dyskusyjnych. Co się wydarzyło i jak do tego doszło? Zapraszam do lektury na temat "pana ze stocku", który - jak się okazało jakiś czas temu - jest Węgrem.

Kim jest dziwny pan ze stocku?

Shutterstock


Dziwny Pan ze Stocku kto to
Dziwny Pan ze Stocku

Shutterstock to platforma internetowa zajmująca się sprzedażą fotografii. Klientami Shutterstocka są głównie klienci biznesowi, którzy poszukują zdjęć do uzupełnienia opisu swoich produktów, reklamy oferowanych rozwiązań, jako ilustracje do artykułów itp.

Firma skontaktowała się z Panem Arató po tym, jak umieścił w Internecie zdjęcie z wakacji w Turcji. Niedługo potem otrzymał ofertę wzięcia udziału w sesji fotograficznej celem zrobienia "kilku zdjęć". Oferta była na tyle korzystna finansowo, że postanowił się zgodzić. Jakiś czas później stwierdził, że czas zajrzeć do Internetu i sprawdzić, jak się zaprezentował, gdyż jak sam przyznaje "jak każdy inny człowiek, tak i ja jestem chyba trochę próżny". Kiedy znalazł swój wizerunek, nic nie wzbudziło jego niepokoju, gdyż zdjęcia były wykorzystywane zgodnie z umową, którą zawarł. Na jednych fotografiach był dyrektorem firmy, na innych ordynatorem szpitala, na jeszcze innych dziadkiem.
Wśród tych wszystkich normalnych zdjęć znalazł jednak również stronę internetową z przeróbkami, które nieszczególnie przypadły mu do gustu. Mowa tu przede wszystkim o tzw. memach, czyli o obrazkach z zabawnymi komentarzami, których autorami są internauci. W tym przypadku inspiracją był specyficzny wyraz twarzy osób, w które mężczyzna się wcielał. Pan Arató poczuł się ze swoim odkryciem źle i przez jakiś czas nie mógł oswoić z myślą, że Internauci się z niego naśmiewają. Z tego powodu miał nawet problemy ze snem. Niepokoju nie kryła także żona, która wyznała, że zaglądanie w cudze życie jest czymś niepokojącym i nie powinno mieć miejsca.

 

 Dziwny pan z Internetu istnieje naprawdę


dziwny pan ze Stocku
http://i.imgur.com
Jakiś czas później pan Arató postanowił, że najlepiej będzie założyć fanklub i udowodnić wszystkim, że "dziwny pan ze Stocku" jest prawdziwy. To jest link do profilu pana Andrása na FB, choć na początku najbardziej aktywny był na VK. Sam przyznaje, że kiedyś (jeszcze w czasach szkolnych) przerabiał w podręczniku zdjęcia Aranya Jánosa (wybitnego węgierskiego poety) dorysowując mu wąsy i robiąc z niego kapitana. Nikt z tego powodu nie ucierpiał, również sam poeta nie stał się przez to lepszy, czy gorszy. Takie nastawienie pozwoliło panu Arató nabrać do tej sytuacji dystansu i zaakceptować nową rzeczywistość, w jakiej od teraz przyszło mu żyć.

Kim jest dziwny pan ze Stocku
https://img2.cda.pl
Ku ogromnemu zdziwieniu mężczyzny, jego fanpage zaczął gwałtownie rosnąć. W ciągu 2 dni zdobył ponad 20 tysięcy fanów. Jego posty zyskiwały coraz to większą popularność, otrzymywał także dużo prywatnych wiadomości. Kiedy pisze posta, po 10 sekundach ma już 77 polubień i 9 udostępnień, a licznik się nie zatrzymuje. Pan Arató bardzo lubi niektóre z przeróbek, jakie znalazł w Internecie, a jego ulubioną jest ta, na której jego twarz wykuta jest w skale. Obecnie nie ukrywa już swojej tożsamości - chętnie pisze i udostępnia prywatne zdjęcia na Facebooku. Ostatnio - z okazji 45-lecia zawarcia związku małżeńskiego - ukazała się tam nawet jego prywatna fotografia z żoną.

dziwny pan ze Stocku
http://paczaizm.pl
I chociaż trudno jest mu zrozumieć powody swojej sławy, cieszy się, że w wieku 70 lat stał się popularny. Największym problemem jest obecnie... ból podczas uśmiechania się do zdjęć, na których wymagany jest uśmiech. Problem widoczny był do tego stopnia, że niektórzy fotografowie zarzucali mu, że próbuje ukryć jakieś dolegliwości, natomiast pan Arató dostrzegł, że tak wykrzywiona twarz nie jest jego prawdziwą twarzą i wygląda dziwnie.

Kim jest dziwny pan ze Stocku
https://www.wykop.pl
W Internecie znajdziecie więcej zdjęć, na których znajduje się "dziwny pan", jednak wiele z nich ma dość wulgarny charakter, więc ich tutaj nie opublikuję. Nie dziwię się panu Arató, że zdenerwował się, kiedy zobaczył, że zdjęcia przedstawiające jego twarz są wykorzystywane w innym kontekście, niż tego oczekiwał. Mają one jednak charakter humorystyczny, a pan Arató jest w Internecie osobą lubianą i szanowaną. Z tego, co wiem, największy w historii bohater memów pracuje od czasu do czasu w jednym z pubów w Budapeszcie, a wcześniej był elektrykiem.
dziwny pan ze Stocku
Arató jako "dr Hubert Sieradzki"
Źródła/References:

31 października 2017

7 ZNANYCH osób o węgierskich korzeniach cz.2

Kilka tygodni temu we wpisie 7 ZNANYCH osób o węgierskich korzeniach pisałem m.in. o Drew Barrymore i Calvinie Kleinie. Dzisiaj poznacie polityków, sportowców i nie tylko. Zapraszam!

Blog Węgry
http://media.wplm.pl/
Nicolas Sarkozy – były prezydent Francji urodził się 28 stycznia 1955 roku w Paryżu. Jego prawdziwe nazwisko to Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa. Jest synem węgierskiego emigranta, Pála Sárközy de Nagy-Bócsa. Pál Sárközy wywodził się ze szlacheckiego rodu, posiadającego majątki ziemskie w miejscowości Alattyán, położonej 90 km na wschód od Budapesztu (tę sensacyjną informację opublikował w 2007 roku The New York Times). Ojciec byłego prezydenta wyemigrował do Niemiec, a matka wraz z dziećmi wróciła do Francji.

Znani Węgrzy
https://panampost.com
Milton Friedman – jeden z najwybitniejszych ekonomistów w historii. Laureat nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii, twórca monetaryzmu. Jeden z doradców ekonomicznych amerykańskich prezydentów: Richarda Nixona oraz Ronalda Reagana. Urodził się 31 lipca 1912 roku w Nowym Jorku, w rodzinie żydowskich imigrantów pochodzących z miejscowości Beregszász na Węgrzech (obecnie są to tereny Ukrainy). Milton Friedman zmarł 16 listopada 2006 roku w San Francisco.

Blog Węgry
https://media.premiumtimesng.com
Martina Hingis – jedna z najbardziej utytułowanych tenisistek w historii jest Szwajcarką pochodzenia węgiersko-czesko-słowackiego. Urodziła się 30 września 1980 roku w Koszycach. Jej matka – Melanie Molitorová – jest Czeszką, natomiast ojciec – Karoly Hingis – Węgrem. Martina Hingis to Zwyciężczyni pięciu turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej, trzynastu w grze podwójnej i siedmiu w grze mieszanej. Wicemistrzyni Olimpijska z Rio de Janeiro w 2016 roku.

Znani Węgrzy
https://www.pkbaseline.com
Rachel Weisz – urodziła się 7 marca 1970 roku w Londynie. Jej matka, Edit Ruth, pochodziła z Austro-Węgier i była nauczycielką języka angielskiego, oraz terapeutką. Ojciec, George Weisz, był Żydem pochodzącym z Węgier. Pracował niezależnie, jako wynalazca, a jego szczególnym zainteresowaniem była aparatura medyczna i diagnostyczna. Rachel Weisz jest laureatką Oscara za drugoplanową rolę w filmie Wierny Ogrodnik.

Blog Węgry
https://frontera.net
George Soros – o tym panu ostatnio jest bardzo głośno. Urodził się jako György Soros, 12 sierpnia 1930 roku w Budapeszcie i do 16. roku życia mieszkał na Węgrzech, do czasu, aż udało mu się uciec. Jest jednym z najpotężniejszych finansistów i spekulantów walutowych na świecie. Soros stał się znany 22 września 1992 roku, kiedy to dokonał spekulacji przeciw funtowi szterlingowi, angażując 10 mld dolarów i grając na zniżkę kursu.  Został nazwany „człowiekiem, który złamał Bank Anglii”. W 1997 roku w podobnej sytuacji malezyjski premier oskarżył Sorosa o spowodowanie załamania waluty tego kraju. 
 
Znani Węgrzy
https://upload.wikimedia.org/
Joschka Fischer – niemiecki polityk, wielokrotny wicekanclerz Niemiec, były minister spraw zagranicznych w koalicji rządowej kanclerza Gerharda Schrödera. Zwycięzca wielu plebiscytów na najpopularniejszego niemieckiego polityka. Urodził się 12 kwietnia 1948 roku w Gerabronn, jako Joschka Martin Fischer. Imię Joschka, to tak naprawdę zgermanizowane Jóska (József). Jego ojciec był węgierskim rzeźnikiem, który zdecydował się wyemigrować z Węgier do Niemiec w 1946 roku, kiedy po zakończeniu II wojny światowej wojska sowieckie rozpoczęły okupację tego kraju. 

Blog Węgry
https://static.diffen.com
Sir Mark Knopfler – jeden z najlepszych gitarzystów świata i przede wszystkim członek słynnego zespołu rockowego Dire Straits urodził się 12 sierpnia 1949 roku w Glasgow. Jego ojciec – Erwin Knopfler –  był pochodzącym z Węgier Żydem (z wykształcenia architektem), który zdecydował się wyemigrować do Szkocji.

Jeżeli podobał Wam się wpis lub macie jakiekolwiek spostrzeżenia, dajcie mi znać!

Źródła/References: